Το βιβλίο αυτό ξεκινάει με τη φράση “Μια φορά κι έναν καιρό, οι περισσότερες οικογένειες στα βιβλία έμοιαζαν κάπως έτσι” κι αμέσως μετά μας δείχνει πώς έμοιαζαν μια φορά κι έναν καιρό οι περισσότερες οικογένειες στα βιβλία… Ένας μπαμπάς, μια μαμά, ένα μικρό αγόρι, ένα μικρό κορίτσι, ένας σκύλος και μια γάτα… Για να είμαστε, δε, ειλικρινείς, ακόμα και σήμερα, ενώ ο 21ος αιώνας καλπάζει φέρνοντας μαζί του ριζικές αλλαγές σε νοοτροπίες, έτσι μοιάζουν οι περισσότερες οικογένειες στα παιδικά βιβλία.

Να επισημάνω στο σημείο αυτό ότι και η δική μου οικογένεια είναι ας πούμε… παραδοσιακή, σχεδόν όπως αυτή των -μια φορά κι έναν καιρό (;)- περισσοτέρων οικογενειών στα βιβλία, απλά της λείπει ο σκύλος και έχει μια επιπλέον γάτα. Μεγάλωσα σε μια μεσοαστική οικογένεια του δυτικού κόσμου, είχα ετεροφυλόφιλους, εργαζόμενους γονείς, είμαι κι εγώ ετεροφυλόφιλη, παντρεμένη, ο άντρας μου εργάζεται, εργάζομαι κι εγώ, έχουμε και οι δυο ανώτατη μόρφωση, ζούμε σε ιδιόκτητο, άνετο σπίτι στο κέντρο της πρωτεύουσας της χώρας μας, έχουμε αυτοκίνητα, εξοχικό, έχουμε δυο παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, που πηγαίνουν στο καλό δημόσιο σχολείο της γειτονιάς και κάνουν τις εξωσχολικές δραστηριότητες της αρεσκείας τους, χρησιμοποιούμε αντισύλληψη, έχουμε κατοικίδια, πάμε διακοπές όταν έχουμε άδεια, καταλάβατε πάνω κάτω ποιοι είμαστε.

Έχουμε, όμως, την τύχη, γιατί περί τύχης πρόκειται, να γνωρίζουμε αρκετές οικογένειες διαφορετικές τόσο από τη δική μας όσο και από αυτές των παιδικών βιβλίων. Και να συνυπάρχουμε αρμονικά και υπέροχα μαζί τους, χωρίς να τους κρίνουμε, χωρίς να τους απορρίπτουμε, χωρίς να μας παραξενεύουν.

Το νέο βιβλίο των Εκδόσεων Ίκαρος Το πιο μεγάλο βιβλίο για τις οικογένειες, σε κείμενα της Mary Hoffman, εικονογράφηση της Ros Asquith και απόδοση στα ελληνικά από τον Αντώνη Παπαθεοδούλου, εκτός από πολύχρωμο, παιχνιδιάρικο και διασκεδαστικό, ρίχνει μια ευρεία ματιά στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες και στις διαφορετικές μορφές των οικογενειών που συνυπάρχουν σε αυτές και δίνει τροφή για σκέψη και συζήτηση σε γονείς και παιδιά. Μας μαθαίνει ή μας υπενθυμίζει, με χιούμορ και ευαισθησία, μέσα από δεκάδες παραδείγματα, ότι καμιά οικογένεια δεν είναι ίδια με καμιά άλλη. Ότι υπάρχουν οικογένειες μεγάλες, μικρές, χαρούμενες, λυπημένες, πλούσιες, φτωχές, ήσυχες, φασαριόζικες, θυμωμένες, ευδιάθετες, αγχωμένες ή χαλαρές. Ότι υπάρχουν εν δυνάμει εκατομμύρια οικογενειών. Και ότι οι περισσότερες είναι κάποιες φορές λίγο απ’ όλα αυτά. Και πολλά άλλα!

Δεν μένει, όμως, μόνο εκεί. Μιλάει για τις μονογονεϊκές οικογένειες, για οικογένειες με γονείς απόντες, για οικογένειες ουράνιο τόξο, για οικογένειες με υιοθετημένα παιδιά… Μιλάει για τα σπίτια στα οποία κατοικούν αυτές οι οικογένειες, τόσο διαφορετικά μεταξύ τους… Μιλάει για την εκπαίδευση στο πλαίσιο αυτών των οικογενειών, που αλλάζει κατά περίσταση… Μιλάει για τις δουλειές που κάνουν ή δεν κάνουν τα μέλη μιας οικογένειας, για τις διακοπές που πάνε ή δεν πάνε, για το φαγητό που τρώνε και για τα ρούχα που φορούν, για τα κατοικίδια που έχουν ή δεν έχουν και για τις γιορτές, εθνικές ή θρησκευτικές ή απλά αυθόρμητες, για τα χόμπι τους, για τις μεταφορές τους και για τα συναισθήματα των μελών τους.

Και στο τέλος, μας παρακινεί να φτιάξουμε το οικογενειακό μας δέντρο, για να (ξανα) γνωρίσουμε καλύτερα τη δική μας οικογένεια.

Εμείς, λοιπόν, αρχικά  διαβάσαμε απλά το βιβλίο, μετά ψάξαμε να βρούμε και να εντάξουμε τη δική μας οικογένεια σε κάθε ενότητά του και έπειτα αναζητήσαμε στο περιβάλλον μας παραδείγματα προς ταυτοποίηση· πού βρίσκουν θέση στο βιβλίο διαφορετικές από εμάς οικογένειες, που όμως τις γνωρίζουμε καλά (ή λιγότερο καλά) και συνυπάρχουμε καθημερινά με τα μέλη τους; Και εν τέλει, διαπιστώσαμε πόσο όμορφες είναι αυτές οι διαφορές και πόσο ενδιαφέρουσα κάνουν την καθημερινότητά μας. Φανταστείτε να ήμαστε όλοι ίδιοι; Boring…

Σκεφτήκαμε ακόμα πόσο τυχεροί είμαστε για κάποια πράγματα, πόσο άτυχοι είμαστε για κάποια άλλα και φυσικά συζητήσαμε (ξανά, με αφορμή τα όσα διαβάσαμε και είδαμε) και για πιο… ευαίσθητα θέματα. Ναι, υπάρχουν παιδιά ορφανά, ναι υπάρχουν παιδιά που οι γονείς τους τα έχουν εγκαταλείψει, ναι υπάρχουν υιοθετημένα παιδιά, για διάφορους λόγους, ναι, υπάρχουν γκέι γονείς, ναι, υπάρχει παρένθετη μητρότητα, ναι υπάρχουν ανάδοχες οικογένειες, ναι υπάρχουν μεικτοί γάμοι, ναι, υπάρχουν θετοί μπαμπάδες και μαμάδες και ετεροθαλή αδέλφια, ναι υπάρχουν διαζύγια, ναι υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν σε άλλους θεούς η δεν πιστεύουν σε θεούς, ναι υπάρχουν άνθρωποι πιο πλούσιοι από εμάς, ναι υπάρχουν άνθρωποι πιο φτωχοί από εμάς, ναι υπάρχουν άνθρωποι με άλλο χρώμα δέρματος από το δικό μας, ναι υπάρχουν πιο ήρεμες οικογένειες από τη δική μας, ναι υπάρχουν πιο νευρικές οικογένειες από τη δική μας, ναι, κάποιοι δεν οδηγούν, ναι κάποιοι πάνε διακοπές στο εξωτερικό, ναι, κάποιοι έχουν έρθει από άλλες χώρες… Και άλλα πολλά! Απ΄όλα έχει ο μπαχτσές! Και δεν πειράζει! Όλα είναι οκ, αρκεί να υπάρχει αγάπη μεταξύ των μελών της κάθε οικογένειας.

Συμπερασματικά, η διαφορετικότητα είναι πλέον κανονικότητα, είτε το εγκρίνουμε ηθικά είτε όχι, και ελπίζω σύντομα να μην έχουμε ανάγκη από τέτοια βιβλία για να την εξηγήσουμε στα παιδιά, αλλά να είναι αυτονόητη η αποδοχή της! Για όσο, όμως, ακόμα χρειάζεται να μιλάμε για αυτήν, έχουμε ανάγκη από κείμενα σαν κι αυτό, λίγο politically correct, αλλά τόσο όσο πρέπει, γιατί, όπως και να το κάνουμε, στην ελληνική κοινωνία ταμπού υπάρχουν κι όσο προχώ  και προοδευτικοί και να ‘μαστε, δεν ξέρουμε πώς ακριβώς να θίξουμε ορισμένα “δύσκολα” (στο στραβό μας το κεφάλι) θέματα στο παιδί μας. Βέβαια, το πρόβλημα δεν είναι στο παιδί μας, είναι στο προαναφερθέν στραβό μας  κεφάλι και στην παραδοσιακή -με την κακή έννοια- κοινωνία στην οποία ζούμε, αυτή που δεν αποδέχεται οτιδήποτε ξεφεύγει από τα δικά της στεγανά, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Για πάμε, τέλος, ένα τεστ. Προσπαθήστε να ορίσετε τι είναι οικογένεια… Ε, σας εγγυώμαι ότι είναι ο ορισμός που δώσατε και πολλά πολλά ακόμα! Ο καθένας έχει και αναγνωρίζει καταρχάς τη δική του!

Προσοχή: Αν δεν νιώθετε άνετα να συζητήσετε για τη διαφορετικότητα με το παιδί σας, αποφύγετε καταρχάς να τους διαβάσετε αυτό το βιβλίο. Απλά θα σας φέρει σε δύσκολη θέση και θα το μπερδέψετε περισσότερο. Αγοράστε το, όμως, ξεφυλλίστε το, αναζητήστε την ομορφιά στη διαφορετικότητα, αποδεχτείτε και έπειτα φωνάξτε  το παιδί δίπλα σας και διαβάστε το παρέα. Πιστέψτε με, δεν θα έχει πολλές ερωτήσεις. Πώς να κρυφτείς, άλλωστε, απ’ τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς, τα ξέρουν όλα…

Το πιο μεγάλο βιβλίο για τις οικογένειες κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος.

Το βιβλίο κέρδισε το School Library Association Information Book Awardστην κατηγορία κάτω των 7, την πρώτη χρονιά που θεσμοθετήθηκε το βραβείο, το 2011 και ήταν στη μακρά λίστα για το NASEN Award.