“Τα μολύβια κάτω”, λέει η φωνή του δάσκαλου. Όμως ένα χεράκι προσπαθεί να γράψει ακόμη, δεν έχει τελειώσει και ένας Θεός ξέρει πόσο έχει κουραστεί για να γράψει αυτή τη σειρούλα με τα λαθάκια και τα μπερδεμένα γραμματάκια. Πριν βιαστούμε να χαρακτηρίσουμε το παιδί κακό μαθητή και ανορθόγραφο, ας αποκλείσουμε πρώτα γονείς και εκπαιδευτικοί το ενδεχόμενο ότι έχει δυσγραφία.

Τι είναι η δυσγραφία;
Σύμφωνα με τον Dr. Sheldon H. Horowitz, είναι ο ιατρικός όρος για να περιγραφεί η νευρολογική μαθησιακή δυσκολία στη γραφή. Η δυσγραφία επηρεάζει την ικανότητα να επικοινωνήσει το παιδί τη σκέψη του μέσω της γραφής. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο εγκέφαλος αναλύει τις πληροφορίες και στέλνει τα σήματα  αλλά τα χέρια δεν ανταποκρίνονται με αποτέλεσμα, το χαρτί να γεμίζει σημειώσεις που θυμίζουν ιατρική συνταγή. Τα δυσγραφικά άτομα,  εμφανίζουν δυσκολία στο να κρατήσουν την απαραίτητη απόσταση ανάμεσα στις λέξεις και στους αριθμούς αλλά και κάποιες φορές να ξεχωρίσουν τα γράμματα και τα σχήματα. Το μέγεθος το γραμμάτων είναι ακανόνιστο ενώ συχνά μέσα σε μια πρόταση συνυπάρχουν κεφαλαία και μικρά. Οι λέξεις θυμίζουν αεροπλάνο που κάνει ακροβατικά στον αέρα, καθώς είναι δύσκολο να τηρηθεί η οριζόντια γραφή. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει ότι ‘’ το γραπτό του-της είναι απαράδεκτο, αλλά στα προφορικά είναι πολύ καλός-ή’’. Η δυσγραφία λοιπόν, δεν σχετίζεται με την ευφυΐα του παιδιού ή τη νοημοσύνη του. Έχει όμως πολύ κούραση. Το κράτημα του μολυβιού αποδεικνύεται κουραστική υπόθεση, γιατί το χεράκι θα κρατάει το μολύβι-στυλό άβολα, σφιχτά, πολύ κοντά στο χαρτί, πολύ μακριά από το χαρτί, πολύ κοντά στο σώμα, πολύ μακριά από το σώμα και έτσι επειδή το παιδί δουλεύει πολύ σκληρά εκείνη τη στιγμή, κουράζεται. Κάποιες φορές, τα δυσγραφικά άτομα παραπονιόνται ότι δεν ξέρουν τι να γράψουν ή πώς να ξεκινήσουν να γράψουν –λόγω του βραχυκυκλώματος ανάμεσα στον εγκέφαλο και στο χέρι- ενώ όταν τελικά γράψουν κάτι, τους είναι δύσκολο να ξαναρίξουν μια ματιά για να το τσεκάρουν.

Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσγραφίας;
Ένας ακατάστατος παιδικός γραφικός χαρακτήρας, δεν σημαίνει ότι το παιδί είναι δυσγραφικό! Τα συμπτώματα είναι συγκεκριμένα και δεν αφήνουν περιθώρια παρανόησης.

• Ορθογραφικά λάθη
• Απουσία στίξης
• Ακανόνιστα σχήματα και μεγέθη γραμμάτων
• Ανύπαρκτα περιθώρια ανάμεσα σε γράμματα και λέξεις
• Ημιτελής λέξεις μέσα σε προτάσεις
• Κεφαλαία και πεζά σε μια λέξη
• Σφιχτό κράτημα μολυβιού
• Άβολη στάση σώματος
• Πόνος και κούραση κατά τη διάρκεια του γραψίματος
• Δυσκολία στην οργάνωση των σκέψεων στο χαρτί

Οι ειδικοί υποστηρίζουν, ότι ένα παιδί στην ηλικία των 3 ετών θα πρέπει να μπορεί να αντιγράφει κάποια βασικά σχήματα, όπως σταυρό και κύκλο, ενώ μέχρι την ηλικία των 6 ετών θα πρέπει να έχει καταφέρει κρατήσει σωστά το μολύβι, να βάφει μέσα στις γραμμές αλλά και να αντιγράφει τα κεφαλαία γράμματα του αλφάβητου. Υπάρχει λοιπόν χρόνος να διαγνωστεί η δυσγραφία και να βοηθήσουμε το παιδί να αντιμετωπίσει αυτή τη δυσκολία πριν φτάσει στο σχολείο. Με τα εξειδικευμένα τεστ που έχουν στη διάθεση τους πλέον οι εργοθεραπευτές, μπορούν να δημιουργήσουν το κατάλληλο πρόγραμμα για το κάθε παιδί ανάλογα την ηλικία και το βαθμό δυσκολίας του.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;
Τα δυσγραφικά άτομα αισθάνονται μεγάλη πίεση επειδή νιώθουν ότι ο χρόνος δεν είναι αρκετός για να ολοκληρώσουν τις σκέψεις τους πάνω στο χαρτί. Χρειάζεται υπομονή καθώς ότι για τους υπόλοιπους είναι απλό και δεδομένο, όπως η γραφή, για αυτά τα παιδιά, μπορεί να είναι αγχωτικό, πιεστικό, βαρετό ακόμη και επώδυνο. Λόγω της υπερπροσπάθειας που καταβάλλουν, μια καλή πρακτική για τη διευκόλυνση τους, είναι να χρησιμοποιούν τετράδια με διακεκομμένες γραμμές προκειμένου να βλέπουν πότε βγαίνουν εκτός γραμμής. Παράλληλα, για να ελαχιστοποιηθεί η καταπόνηση του σώματος, πολύ σημαντικό είναι να τα βοηθήσετε να βρουν την  κατάλληλη στάση σώματος. Σε ότι αφορά στο στυλό και στο μολύβι, αφήστε τα να διαλέξουν μόνα τους. Έχει παρατηρηθεί, ότι παιδιά με δυσγραφία, τείνουν να διαλέγουν με διαφορετικό τρόπο, όπως π.χ. πιο λεπτά μολύβια. Μια συμβουλή που δίνουν γονείς με δυσγραφικά παιδιά, είναι να διαχωρίζεται η γραπτή διαδικασία από τη δημιουργική, όχι συνέχεια εξάσκηση, αλλά και παιχνίδι!

Παράκληση στο στυλογράφο μου

Γράψε, ω! γράψε ανεγκέφαλο στυλό
Τα γράμματά μου θέλω να ορίσω!…
Το ξέρω δεν είναι και κάτι θαυμαστό
Μπορώ πιο καλά, αν προσπαθήσω!…

Ωχ! κι αυτή η δασκάλα ξανά με κοιτά …
Σ’ εμένα κοιτά, κάτι λέει…
Γράψε, ω! γράψε ανεγκέφαλο, πια!
Βοήθα! η ζωή μου δεν σου φταίει!…

Ω! άλλο μη μπλέκεις καλό μου το ρο…
Μη μπλέκεις το ρο με το σίγμα!
Σαν τρία το έψιλον γράφεις, θαρρώ…
Δε νοιώθεις; μου βάζεις το ‘στίγμα’!…

Δεν έχεις διόλου ενσυναίσθηση πια!…
Σταμάτα! Κοιτάζει η δασκάλα…
Τα άλλα της τάξης τελειώσαν παιδιά!
Συντόμευε, βιάσου, τρεχάλα!…

Δε θέλω, καλό μου, να γράφεις λευκό!
Για άσπρο μιλάει η ιστορία…
Την έχω διαβάσει πενήντα, θαρρώ,
φορές! Γελάς; Δεν είναι ώρα γι αστεία!

Ω! σε ικετεύω καλό μου στυλό
Τον πόνο μου νοιώσε για λίγο
Σε πέντε γραμμούλες μονάχα γραπτό
Και λάθη σωρό, πώς τα κρύβω;

Λοιπόν! κάτι πρέπει να γίνει θαρρώ…
Προτείνω μια λύση: ειρήνη!
Αρκεί να δηλώνεις καλό μου στυλό
Τα λάθη… δική σου ευθύνη!

(ποίημα από ένα μαθητή με δυσγραφία).

Επιμέλεια: Θεόδωρος Θανόπουλος τ. Σχολικός Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης