Η αγαπημένη μου Ντολτό έλεγε πως η εκμάθηση της τουαλέτας είναι άχρηστη, αν όχι επικίνδυνη. Ακούγεται περίεργο έτσι δεν είναι; Πρόσφατα μου ήρθε στο μυαλό αυτή η φράση όταν άθελά μου άκουσα δύο μαμάδες να συνομιλούν, η μια ήταν πολύ ενθουσιασμένη και σχεδόν φώναζε πως η μικρή της κόρη μόλις 16 μηνών έκατσε στο γιογιό, η φίλη της την άκουγε με έναν θαυμασμό και ρωτούσε γεμάτη ενδιαφέρον λεπτομέρειες και οδηγίες για το κόψιμο της πάνας τονίζοντας πως ο γιος της 26 μηνών κυκλοφορούσε ακόμα με πάνα!

Για τους γονείς, ένα από τα κριτήρια αυτονομίας είναι η καθαριότητα του παιδιού. Είναι, πράγματι, πολύ βολικό να γνωρίζουν από μικρά τα παιδιά μας να είναι καθαρά, σκέφτομαι όμως πως αυτή η βιασύνη δεν έχει στόχο να βοηθηθεί το παιδί, αλλά να ικανοποιηθεί η επιθυμία η δικιά μας! Απαιτώντας την καθαριότητα πριν να είναι η σωστή στιγμή, υποβάλλουμε το σώμα του παιδιού και συγκεκριμένα μια ζώνη ευχαρίστησης, όπως ο πρωκτός και η ουρήθρα, σε μια δική μας επιθυμία.

Προσοχή! Αν το παιδί καταφέρνει να είναι καθαρό πριν την ώρα του τότε αναστέλλεται η έννοια της δημιουργικότητας μιας και μαθαίνει πως η παθητική υπακοή είναι απαραίτητη για την καλή σχέση με τους άλλους. Αυτά τα παιδιά συνήθως κινδυνεύουν να καθυστερήσουν ως προς την απόκτηση της αυτονομίας τους!

Με το να ζητάμε το πρόωρο κόψιμο πάνας, την πρόωρη καθαριότητα, δίνουμε μεγαλύτερη σημασία από ό, τι θα έπρεπε στα περιττώματα και αυτό πολλές φορές οδηγεί το παιδί στη συγκράτηση των κοπράνων προκειμένου να γίνει αρεστό σε μας, μιας και αυτή μας η εμμονή μετατρέπει την  ικανότητα για έλεγχο των σφιγκτήρων σε παιχνίδι όπου τελικά αντί να πλάθει και να ασχολείται με άλλα χειρονακτικά, κρατά τα ¨κακά¨ του για να παίξει μαζί μας αφού τόσο τα επιθυμούμε!

Την περίοδο του πρωκτικού σταδίου μπορούν να γεννηθούν ψυχαναγκαστικές νευρώσεις πολύ σοβαρές αν οι γονείς, αντί να επιβραβεύουν τα μικρά για τις κινητικές δεξιότητες και για την ικανότητα τους να μιλάνε, επιβάλλουν μια τεχνητή συνέπεια στην ούρηση και την αφόδευση!

Σίγουρα το κόψιμο της πάνας είναι ένα πολύ σημαντικό στάδιο στην ανάπτυξη του παιδιού. Θα τολμούσα να πω πως πρόκειται για το στάδιο που σηματοδοτεί το πέρασμα από μωρό σε παιδί! Δεν υπάρχει άλλη θαυματουργή μέθοδος από αυτή της ενσυναίσθησης και της υπομονής! Είμαστε υποχρεωμένοι να σεβαστούμε τους ρυθμούς του παιδιού μας!

Ακούω συχνά να λένε πως ένα παιδί θα έπρεπε φυσιολογικά να μην τα κάνει πάνω του στην ηλικία των 2 ετών. Στην πραγματικότητα αυτό το θέμα εξαρτάται από το κάθε παιδί, από τη σωματική και συναισθηματική του ωριμότητα. Μόνο όταν το παιδί αποκτήσει κινητική ικανότητα, που σηματοδοτεί πως το νευρικό του σύστημα έχει ωριμάσει, θα μπορέσουμε να περιμένουμε να αρχίσει να ελέγχει τους σφιγκτήρες και να καταφέρει να παραμείνει καθαρό.

Τα κορίτσια ξεκινούν να είναι καθαρά πιο γρήγορα από ότι τα αγόρια και αυτό γιατί στα δεύτερα το γεννητικό όργανο και το όργανο της ούρησης συνδέονται. Για καιρό το αγόρι συγχέει τη στύση με την επιθυμία ούρησης και αυτό σταματάει περίπου στους τριάντα μήνες, όταν δεν μπορεί πια να ουρήσει αν έχει στύση.

Θα πρέπει να καταλάβουμε πως το κόψιμο της πάνας, το να μάθει το παιδί μας να μην τα κάνει πάνω του δεν είναι κάτι έμφυτο (όπως για παράδειγμα το περπάτημα) αντίθετα πρόκειται για μια εκμάθηση που απαιτεί χρόνο και υπομονή κυρίως από εμάς!

Πώς θα αναγνωρίσουμε αν το παιδί μας είναι έτοιμο ώστε να ξεκινήσει η εκμάθηση για το κόψιμο της πάνας;

• Αν περπατάει.
• Αν σηκώνεται εύκολα.
• Αν ανεβαίνει και κατεβαίνει σκαλιά.
• Αν μπορεί να ανεβοκατεβάσει μόνο τα παντελόνια του.
• Αν κρατάει στεγνή την πάνα του για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
• Αν έχει την ικανότητα να συγκρατεί και να καταλαβαίνει τις οδηγίες.
• Αν θέλει να κάνει ότι κάνουν και οι μεγάλοι.
• Αν αισθάνεται όλο και πιο άβολα με την λερωμένη πάνα και μας ενημερώνει όταν τα χει κάνει πάνω του.
• Αν μας ζητάει να δοκιμάσει να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα.

Τι θα πρέπει να κάνουμε για να διευκολύνουμε την εκμάθηση για το κόψιμο της πάνας;

• Να βρούμε την κατάλληλη στιγμή και την απαραίτητη διαθεσιμότητα από μέρους μας, όπως κατά τη διάρκεια των διακοπών.
• Να μην ξεκινήσουμε την προσπάθεια αν δούμε πως το παιδί μας δεν είναι συνεργάσιμο.
• Να ξεκινήσουμε την εκμάθηση κατά τη διάρκεια άνοιξης ή καλοκαιριού, που το παιδί φοράει λιγότερα ρούχα.
• Να συγχαίρουμε συχνά το παιδί, χωρίς όμως υπερβολές!
• Να είμαστε ανεκτικοί και προετοιμασμένοι στα «ατυχήματα». Κυρίως ΝΑ ΜΗΝ ΤΙΜΩΡΟΥΜΕ το παιδί, αντίθετα να το καθησυχάσουμε ¨την επόμενη φορά όλα θα πάνε καλύτερα¨. Να είμαστε υπομονετικοί!
• Να το ντύνουμε με βολικά ρούχα που μπορεί να ανεβοκατεβάζει μόνο του.
• Να έχουμε ένα γιογιό πάντα στην τουαλέτα, το παιδί μπορεί  να αισθανθεί πολύ πιο ασφαλές αν τα πόδια του ακουμπούν στο πάτωμα.
• Να είμαστε παρόντες κυρίως τις πρώτες φορές ώστε να το παρηγορήσουμε και να το καθησυχάσουμε αν υπάρξει ανάγκη.
• Να προετοιμάσουμε το  παιδί για αυτή τη μετάβαση, μέσα από βιβλία και ιστορίες.
• Να εξηγήσουμε στο παιδί που πάνε τα κακά και τα τσίσα και να μην του τα εξαφανίζουμε σα να πρόκειται για κάτι βρώμικο και αηδιαστικό, που καταβροχθίζει μια μεγάλη κακιά λεκάνη καθώς βρυχάται!
• Να μην το αφήνουμε λερωμένο πολλή ώρα με τη δικαιολογία πως αυτό θα του προκαλέσει την επιθυμία να μάθει να μην λερώνεται!

Όταν τελικά το παιδί μας καταφέρει να σταματήσει να χρησιμοποιεί την πάνα είναι σημαντικό να αποφύγουμε να το γιορτάσουμε σαν προσωπική μας επιτυχία! Πρόκειται για μια δική του επιτυχία να περάσει σε στάδιο ελέγχου του σώματός του και να κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την αυτονομία του! Οφείλουμε να είμαστε χαρούμενοι για το παιδί μας… και να είμαστε περήφανοι για τους εαυτούς μας που καταφέραμε να είμαστε υπομονετικοί και γεμάτοι ενσυναίσθηση απέναντι στις ανάγκες, τις δυσκολίες και τους ρυθμούς του μικρού μας!