Ξεκίνησε κάπως σαν αστείο: Ένας ενδοκρινολόγος με συμβούλευσε να κάνω προληπτικά καμπύλη ζαχάρου, ύστερα μια μικροβιολόγος μπέρδεψε τα παραπεμπτικά και μέτρησε το σάκχαρο στο αίμα μου ενώ δεν ήμουν νηστική (οι χαμηλές τιμές ζαχάρου σε συνδυασμό με αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης μετά το φαγητό θεωρούνται πιθανές ενδείξεις για αντίσταση στην ινσουλίνη, και άρα προδιάθεση για διαβήτη, θα μάθαινα αργότερα). Κάπως έτσι, πριν καλά καλά συνειδητοποιήσω ότι είμαι έγκυος, βρέθηκα με έναν μετρητή και μία συσκευή τρυπήματος στα χέρια. Αρχικά οι μετρήσεις ήταν τυπικές και πίστευα πως το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί θα ήταν να μην φάω τίποτα γλυκό για εννέα μήνες. Το βάρος μου ήταν ανέκαθεν φυσιολογικό, έκανα συστηματικά γυμναστική, έτρωγα υγιεινά και προφανώς η διάγνωση «διαβήτης κύησης» καμία σχέση μαζί μου.

Η πραγματικότητα με διέψευσε κατηγορηματικά. Το 120, δηλαδή το ανώτατο επιτρεπτό όριο σακχάρου μία ώρα μετά το φαγητό, έπαψε να φαίνεται μακρινό και άπιαστο. Μισή φέτα ψωμί ή ένα μήλο αρκούσαν για να το υπερβώ. Η μία μέτρηση την εβδομάδα σταδιακά μετατράπηκε σε τέσσερις την ημέρα. Πέρασα αρκετές άγρυπνες νύχτες χαμένη στο σύμπαν του διαδικτύου, πασχίζοντας να ξεχωρίσω τις χρήσιμες πληροφορίες από τις θεωρίες συνωμοσίας, ώσπου κατέληξα στο εξής επώδυνο συμπέρασμα: Δεν έφτανε να κρατάω αποστάσεις από τα ζαχαροπλαστεία, τους φούρνους και τα ιταλικά εστιατόρια. Οι υδατάνθρακες, αυτός ο ύπουλος εχθρός, παραμόνευαν παντού και ελάχιστα γραμμάρια παραπάνω από όσα μπορούσε να διαχειριστεί ο οργανισμός μου εκτόξευαν τις τιμές στα ύψη.

Πρώτο θύμα των περικοπών ήταν το πρωινό. Αντίο δημητριακά, αντίο γιαούρτι, αφού δεν μπορούσα να ανεχτώ πάνω από τρεις με τέσσερις κουταλιές. Αντίο γάλα, ή τουλάχιστον γάλα σε ποτήρι και όχι στο φλιτζανάκι του ελληνικού καφέ. Ακολούθησαν τα φρούτα: Μπορούσα ακόμα να φάω μισό μήλο, δυο φέτες πεπόνι ή ένα μικρό ροδάκινο, σίγουρα όμως όχι όλα την ίδια μέρα. Όσο για καρπούζι, ανανά ή μπανάνα, μου ήταν αδύνατον να μείνω στις τρεις μπουκιές, οπότε φρόντιζα να μην εισέρχονται καν στο οπτικό μου πεδίο. Το μεσημεριανό στη δουλειά έγινε πρόβλημα, γιατί δεν μπορούσα να καταφύγω στην απλή λύση του σάντουιτς όταν δεν προλάβαινα να μαγειρέψω..

Αντίσταση στην ινσουλίνη σημαίνει, με πολύ απλά λόγια, ότι τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται σωστά στην ινσουλίνη και άρα δυσκολεύονται να απορροφήσουν το σάκχαρο από το αίμα, με αποτέλεσμα το πάγκρεας να παράγει ακόμα μεγαλύτερες ποσότητες ινσουλίνης. Μακροπρόθεσμα, ο διαβήτης κύησης μπορεί να εξελιχθεί σε προ-διαβήτη ή διαβήτη, όταν πια το πάγκρεας αδυνατεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του οργανισμού για ινσουλίνη. Στη διάρκεια μιας φυσιολογικής εγκυμοσύνης, η ευαισθησία στην ινσουλίνη μειώνεται έτσι κι αλλιώς, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά φτάνουν στο έμβρυο.

Στις γυναίκες στις οποίες ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης είναι ανεξέλεγκτος (η διάγνωση γίνεται συνήθως μετά την καμπύλη ζαχάρου στη μέση της εγκυμοσύνης και όχι τις πρώτες εβδομάδες όπως στην περίπτωση μου) οι υπερβολικά υψηλές τιμές σακχάρου επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου, η οποία είναι ασύμμετρη εξαιτίας της δυσανάλογης αποθήκευσης λίπους. Στον υπέρηχο, η μακροσωμία εμφανίζεται συνήθως ως μεγάλη περιφέρεια κοιλιάς (AC). Στον τοκετό, ένα μεγάλο μωρό ισοδυναμεί με αυξημένο κίνδυνο για επιπλοκές και συχνά καθιστά απαραίτητη την καισαρική τομή. Υπάρχουν όμως κι άλλες πιθανές επιπτώσεις, όπως η υπερβολική αύξηση του αμνιακού υγρού (που μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό), η υψηλή αρτηριακή πίεση και οι αυξημένες πιθανότητες ενδομήτριου θανάτου. Τόσο η μητέρα όσο και το έμβρυο ενδέχεται να αναπτύξουν διαβήτη στο μέλλον, παρότι αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κληρονομικότητα και τον τρόπο ζωής τους.

Η λέξη κλειδί εδώ είναι «ανεξέλεγκτος». Στην πράξη, ο καλά ρυθμισμένος διαβήτης κύησης δε συνιστά απειλή ούτε για το έμβρυο, ούτε για τη μητέρα. Σε πολλές περιπτώσεις, ο έλεγχος επιτυγχάνεται με την κατάλληλη δίαιτα, διαφορετικά οι περισσότεροι γιατροί στην Ελλάδα συνιστούν ινσουλίνη. Υπάρχει όμως και η, αρκετά διαδεδομένη στη Μεγάλη Βρετανία και άλλες χώρες, εναλλακτική λύση της μετφορμίνης, η οποία λαμβάνεται από το στόμα, κοστίζει λιγότερο και δεν απαιτεί τόσο εντατική παρακολούθηση. Περίπου το 60% των γυναικών, που ξεκινούν με μετφορμίνη τελικά χρειάζονται και ινσουλίνη, ενώ το γεγονός πως η μετφορμίνη περνά τον πλακούντα ωθεί αρκετούς γιατρούς να επιλέγουν την πιο «δοκιμασμένη» συνταγή. Από τις μέχρι τώρα έρευνες, πάντως, τόσο σε εγκύους με διαβήτη κύησης όσο και σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες οι οποίες λαμβάνουν μετφορμίνη πριν τη σύλληψη και συχνά τη συνεχίζουν κατά τη διάρκεια του «ευαίσθητου» πρώτου τριμήνου, προκύπτει πως η συγκεκριμένη ουσία είναι ασφαλής για το έμβρυο.

Στην περίπτωση μου, η μετφορτμίνη αποδείχθηκε σωτήρια: Είχα φτάσει να κάνω υπέρηχο κάθε εβδομάδα για να επιβεβαιώσω απλώς ότι το αμνιακό παρέμενε άνω του φυσιολογικού και η περιφέρεια της κοιλιάς της κόρης μου ξέφευγε από την περιβόητη καμπύλη ανάπτυξης. Από το άγχος μου, είχα κόψει εντελώς τους υδατάνθρακες, με αποτέλεσμα να σταματήσω να παίρνω βάρος και να αρχίσω να καίω μυϊκό ιστό. Μετά την έναρξη του glucophage, το οποίο έπαιρνα σε όλο και μεγαλύτερες δώσεις, δεν μπορούσα φυσικά να τρώω ότι ήθελα, όπως δεν μπορεί καμία έγκυος με διαβήτη ανεξαρτήτως της αγωγής που ακολουθεί. Είχα όμως την πολυτέλεια να κάνω μερικά πειράματα και να καταλήξω σε πολύτιμα συμπεράσματα, χάρη στα οποία η δεύτερη εγκυμοσύνη μου θυμίζει λιγότερο τρενάκι του τρόμου.

Κανόνας πρώτος: Το κρέας, κόκκινο ή λευκό, δεν σε προδίδει ποτέ. Το ίδιο ισχύει με το ψάρι και τα θαλασσινά, παρότι συνιστάται η κατανάλωση τους μόνο μία με δύο φορές την εβδομάδα εξαιτίας της περιεκτικότητας τους σε βαρέα μέταλλα.

Κανόνας δεύτερος: Τα πράσινα σαλατικά είναι αρκετά ασφαλής λύση, σε αντίθεση με τα κόκκινα και τα πορτοκαλί ιδιαίτερα αφού μαγειρευτούν. Εξίσου εγγυημένοι είναι οι ξηροί καρποί με μερικές εξαιρέσεις, όπως τα πλούσια σε υδατάνθρακες κάσιους. Το γάλα θέλει προσοχή, το ίδιο και το γιαούρτι, όχι όμως και τα περισσότερα σκληρά τυριά.

Κανόνας τρίτος: Μην εμπιστεύεσαι τα γλυκαντικά. Ένα «αθώο» παγωτό με στέβια μπορούσε να στείλει το ζάχαρο μου στα ύψη ενώ ένα άλλο το επηρέαζε ελάχιστα, και σύντομα ανακάλυψα πως μια σοκολάτα γάλακτος «διαίτης» ήταν χειρότερη από μια συμβατική πικρή σοκολάτα με κακάο πάνω από 80%.

Κανόνας τέταρτος: Είναι απίστευτο το τι μπορεί να κάνει ένα αβγό. Στο ίντερνετ υπάρχουν αμέτρητες συνταγές για «ψωμί» (θυμίζει μαρέγκα), πίτες χωρίς φύλλο, pancaces, κέικ λαχανικών και κρέμες που χρησιμοποιούν ως κύρια ή αποκλειστική ουσία σταθεροποίησης τα αβγά. Ευτυχώς, οι επίσημες οδηγίες για την κατανάλωση και τις επιπτώσεις τους στην χοληστερίνη έχουν αλλάξει, έτσι ακόμα και ένα αβγό την ημέρα θεωρείται ασφαλές.

Κανόνας πέμπτος: Μην απελπίζεστε! Η «μάχη» ενάντια στο διαβήτη δεν είναι υπόθεση μιας ημέρας και ένας ανησυχητικός υπέρηχος ή μερικές μετρήσεις άνω των ορίων δεν φέρνουν την καταστροφή. Για μήνες, το μωρό μου ήταν τεράστιο και το αμνιακό δεν μειωνόταν με τίποτα, σε σημείο που ο γιατρός μου απαιτούσε να περνάω κάποιες μέρες την ημέρα στο κρεβάτι. Τελικά, γέννησα φυσιολογικά (με πρόκληση στις 38,5 βδομάδες, κι αυτό επειδή έχω τρομερά σχολαστικό γυναικολόγο) ένα κοριτσάκι κανονικού βάρους χωρίς καμία απολύτως επιπλοκή. Αυτή τη φορά, προσπαθώ να σκέφτομαι θετικά, συνεχίζω να προσέχω τι τρώω και αφήνω τις μεγάλες αποφάσεις στους ειδικούς.