Οι επιστήμονες του προγράμματος του Υπουργείου Παιδείας ΕΥ ΖΗΝ (Εθνική δράση Υγείας για τη ΖωΗ των Νέων) μας ενημερώνουν για το αν και με ποιο τρόπο πρέπει να νηστεύουν τα παιδιά κατά τη Σαρακοστή και τη Μεγάλη Εβδομάδα.

Κατά την περίοδο της νηστείας της Σαρακοστής πολλοί γονείς αναρωτιούνται εάν είναι ασφαλές για τα παιδιά τους να ακολουθήσουν την νηστεία, και συγχρόνως να εξακολουθούν να προσλαμβάνουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την υγεία και την ανάπτυξή τους. Παρόλο που η αποχή από αρκετές σημαντικές ομάδες τροφίμων ενέχει πιθανούς κινδύνους για διατροφικές ελλείψεις, μια καλά σχεδιασμένη διατροφή κατά την περίοδο της νηστείας μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών και να προσφέρει πλεονεκτήματα για την υγεία τους.
Κύριο χαρακτηριστικό της διατροφής κατά τη νηστεία, είναι η αποχή από τρόφιμα ζωικής προέλευσης, όπως το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά και τα αβγά (με εξαίρεση τα θαλασσινά) η οποία αντισταθμίζεται από αύξηση στην κατανάλωση τροφίμων φυτικής προέλευσης, όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, το ρύζι, τα όσπρια, τα λαχανικά και τα φρούτα. Η διατροφή κατά τη νηστεία, είναι πολύ χαμηλότερη σε κορεσμένο λίπος και υψηλότερη σε φυτικές ίνες, σύνθετους υδατάνθρακες και βιταμίνες σε σχέση με τη διατροφή κατά τον υπόλοιπο καιρό. Μια διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λίπη και υψηλή σε φυτικές ίνες προσφέρει σημαντικά οφέλη για την καρδιαγγειακή υγεία, τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά. Παρόλα αυτά, η αποχή από σημαντικές ομάδες τροφίμων, όπως είναι το κρέας και τα παράγωγα του, και τα γαλακτοκομικά είναι πιθανό να προκαλέσει ανεπαρκή πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών, ιδιαιτέρως κατά την παιδική ηλικία, όπου υπάρχουν αυξημένες ανάγκες για κάποια από αυτά τα θρεπτικά συστατικά λόγω της ανάπτυξης:

Πρωτεΐνες: Οι πρωτεΐνες είναι ιδιαιτέρως σημαντικές κατά την ανάπτυξη, αφού βοηθούν στην αναδόμηση, ανάπτυξη και διατήρηση των ιστών του σώματος. Το κρέας, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά και το αβγό αποτελούν τις κύριες πηγές πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, δηλαδή πρωτεϊνών που περιέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα (τα αμινοξέα είναι τα δομικά συστατικά των πρωτεϊνών) που χρειάζεται ο οργανισμός και δεν μπορεί να συνθέσει από μόνος του σε επαρκείς ποσότητες και στη σωστή αναλογία. Αντιθέτως, τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης περιέχουν πρωτεΐνες που έχουν χαμηλή βιολογική αξία. Για να προσλάβουν τα παιδιά ικανοποιητικές ποσότητες καλής ποιότητας (δηλαδή υψηλής βιολογικής αξίας) πρωτεΐνες κατά τη διάρκεια της νηστείας, θα πρέπει να καταναλώνουν θαλασσινά και ποικιλία φυτικών τροφών που περιέχουν πρωτεΐνες, όπως είναι τα όσπρια και τα δημητριακά.

Σίδηρος: Οι ανάγκες σε σίδηρο είναι αυξημένες κατά την παιδική ηλικία και κατά την εφηβεία, ιδιαιτέρως για τα κορίτσια. Ο σίδηρος απαντάται σε δυο μορφές, του αιμικού και μη αιμικού σιδήρου. Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης έχουν μεγαλύτερες ποσότητες αιμικού σιδήρου, ο οποίος είναι πιο εύκολα απορροφήσιμος από τον μη αιμικό. Εναλλακτικές πηγές σιδήρου που μπορούν να καταναλώσουν τα παιδιά κατά τη διάρκεια της νηστείας, ώστε να υπάρχει διατροφική επάρκεια στην πρόσληψη σιδήρου, είναι τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα αποξηραμένα φρούτα, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα θαλασσινά (κυρίως τα οστρακοειδή) και το ψωμί. Όμως, λόγω της χαμηλής απορρόφησης του σιδήρου σε αυτά τα τρόφιμα, αφού περιέχουν κυρίως μη αιμικό σίδηρο, συστήνεται να συνδυάζονται οι φυτικές τροφές με τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη C,όπως τα εσπεριδοειδή ή ο χυμός τους (π.χ. ο χυμός λεμόνι ή πορτοκάλι).

Ασβέστιο και βιταμίνη D: Το ασβέστιο και η βιταμίνη Dείναι απαραίτητα για τη διάπλαση των οστών του σώματος, συνεπώς είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να προσλαμβάνονται σε ικανοποιητικές ποσότητες στο στάδιο της ανάπτυξης. Η αποχή από τα γαλακτοκομικά που αποτελούν την κύρια πηγή ασβεστίου και θα πρέπει να αντισταθμίζεται με αντικατάσταση από άλλα τρόφιμα φυτικής προέλευσης που περιέχουν ικανοποιητικές ποσότητες αυτών των συστατικών. Τέτοια τρόφιμα είναι το μπρόκολο, οι ξηροί καρποί (κυρίως τα αμύγδαλα) και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά ή και τρόφιμα εμπλουτισμένα σε ασβέστιο, όπως είναι κάποιοι χυμοί του εμπορίου.

Καταλήγοντας, οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών μπορούν να καλυφθούν κατά την περίοδο της νηστείας μέσα από την κατανάλωση ποικιλίας φυτικών προϊόντων. Παρόλα αυτά, οι γονείς πριν αποφασίσουν αν τα παιδιά τους θα νηστέψουν, θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους το κατά πόσο τα παιδιά τους είναι επιλεκτικά σε σχέση με το φαγητό και εάν καταναλώνουν τα τρόφιμα που αναφέρθηκαν ως εναλλακτικές πηγές για την κάλυψη των αναγκών τους. Μια πρόταση θα ήταν, ειδικά για κάποια πολύ επιλεκτικά παιδιά, η νηστεία να μην περιλαμβάνει αποχή και από τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ώστε να καλύπτονται ικανοποιητικά οι διατροφικές τους ανάγκες.

To E.Y.ZH.N. (Εθνική δράση Υγείας για τη ΖωΗ των Νέων) είναι ένα πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας που σχεδίασε και υλοποιεί το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η διασφάλιση της υγείας των παιδιών μέσα από την υιοθέτηση ισορροπημένων συνηθειών διατροφής και σωματικής δραστηριότητας. Το Πρόγραμμα με συγκεκριμένες ενέργειες παρεμβαίνει στην καθημερινότητα της ελληνικής οικογένειας, του σχολείου και του συνόλου της κοινωνίας, παρέχοντας, μεταξύ άλλων, διαρκή συμβουλευτική ενημέρωση σε θέματα διατροφής, ανάπτυξης και σωματικής δραστηριότητας. Το Πρόγραμμα πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία της ΟΠΑΠ Α.Ε.