Ένα από πιο παλιά και αγαπημένα έθιμα αναβιώνει δυναμικά στις μέρες μας γεμίζοντας τα χέρια των παιδιών με ασπροκόκκινα βραχιολάκια. Η Μαρτιά, ή αλλιώς ο Μάρτης, είναι ένα βραχιόλι από άσπρες και κόκκινες κλωστές που φτιάχνουν εδώ και πολλά χρόνια οι μητέρες για τα παιδιά τους τον μήνα Μάρτη.

Πρόκειται για ένα παμπάλαιο έθιμο, με βαλκανική διασπορά. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου οι μύστες έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι, όπως παρατηρεί ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης. Παρόλα αυτά, δεν είμαστε η μόνη χώρα με το έθιμο αυτό, καθώς το συναντάμε και σε άλλες βαλκανικές χώρες. Τον Μάρτη, λοιπόν, θα τον βρείτε στην Ρουμανία ως Μαρτιζόρ, στην Αλβανία ως Βερόρε, στα Σκόπια ως Μάρτινκα και στη Βουλγαρία ως Μαρτενίτσα.

Η παράδοση

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, πρέπει να φοριέται καθόλη τη διάρκεια του μήνα για να προστατέψει το δέρμα των μικρών από τον πρώτο δυνατό ήλιο της Άνοιξης, που είναι ιδιαίτερα βλαβερός, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες. «Οπόχει κόρη ακριβή, το Μάρτη ο ήλιος μη την ιδεί», λέει ένα παραδοσιακό τραγούδι… Σύμφωνα με το έθιμο, οι  μητέρες τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν τα παιδιά την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι.

Σε μερικές περιοχές ο Μάρτης φοριέται στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού σαν δαχτυλίδι για να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του. Ο Μάρτης προφυλάσσει επίσης, όπως πιστεύεται, από τα κουνούπια και τους ψύλλους και ακόμα απομακρύνει τις αρρώστιες και άλλα κακά.

Κατασκευή του Μάρτη

Η κατασκευή του Μάρτη είναι εξαιρετικά απλή. Θα χρειαστείτε άσπρη και κόκκινη κλωστή όποιου πάχους επιθυμείτε και ένα ψαλιδάκι. Αφού βάλετε τις κλωστές τη μια δίπλα στην άλλη, το μυστικό είναι να τις στριφογυρίσετε καλά ή να τις πλέξετε μεταξύ τους και να τις δέσετε κόμπο στις άκρες για να μην ξετυλιχτούν. Ο Μάρτης σας είναι έτοιμος!

Γνωρίζετε ότι: “Μάρτη” δεν φορούσαν μόνο οι άνθρωποι. Σε σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί τους.