Μετά από ατελείωτες δεκαετίες που το baby boom στην Ελλάδα άνθιζε, με τις οικογένειες να κάνουν δύο και τρία παιδιά, τα χρόνια της κρίσης ανέδειξαν την ανάγκη για ένα και μόνο παιδί. Η οικογένεια με μοναχοπαίδι στην εποχή μας τείνει να απενοχοποιηθεί. Αρκετοί πλέον θα σκεφτούν προτού σε ρωτήσουν γιατί δεν μεγαλώνεις την οικογένειά σου κατά ένα ακόμα μέλος. Ίσως επειδή γνωρίζουν πως δεν αποκλείεται σε λίγους μήνες να μην μπορείς να καλύψεις τις απαραίτητες υποχρεώσεις, πόσο μάλλον να θρέψεις ένα ακόμα στόμα. Αλλά και οι γονείς αντίστοιχα αισθάνονται όλο και πιο σίγουροι για την επιλογή τους και μπορούν πλέον να απαντήσουν ευκολότερα σε όποιον τους κάνει νύξη για ένα ακόμη παιδί. Ίσως μάλιστα να λιγοστεύουν και αυτοί που αισθάνονται τύψεις για το ότι δεν “χάρισαν” ένα αδελφάκι στο μοναχοπαίδι τους.

Όσο για τα παιδιά; Αυτά μάλλον απολαμβάνουν την πρωτοκαθεδρία τους. Και όχι μόνο τώρα στην κρίση, αλλά ανέκαθεν. Είναι οι απόλυτοι άρχοντες της οικογένειας, αυτά στα οποία στρέφεται όλη η προσοχή, αποκλειστικά και επίμονα. Τώρα θα μου πείτε – και εύλογα – ότι αυτό είναι και καλό και κακό, αλλά έχω την εντύπωση πως τελικά ό,τι κι αν συμβεί, τα μοναχοπαίδια βρίσκουν ευκολότερα τον τρόπο να  αναστρέψουν το τυχόν άσχημο κλίμα.

Το δωμάτιο; Όλο δικό τους. Μην σας πω και ολόκληρο το σπίτι. Έτοιμο για καταστροφή, ανόρθωση, επανασυναρμολόγηση και ξανά… καταστροφή από την αρχή. Και το κυριότερο; Μάλλον κανείς δεν θα τολμήσει να τους πει – εύκολα – το παραμικρό. Το αρνητικό, βέβαια, είναι ότι θα πρέπει να το μαζέψουν μόνα τους μετά. Είπαμε, είναι μόνα τους και στο γκρέμισμα αλλά και μετά στο χτίσιμο, όταν θα πρέπει να αποδείξουν στη μαμά ότι όσο ωραία κατέστρεψαν, τόσο ωραιότερα θα πρέπει να μαζέψουν τον χαμό που δημιούργησαν.

Τα παιχνίδια; Όλα δικά τους. Οι συγγενείς και οι φίλοι δεν έχουν κανένα δίλημμα σε ποιον θα επιλέξουν να πάρουν το παιχνίδι, αν τα χρήματά τους φτάνουν μόνο για ένα. Κάθε επίσκεψη στο κατάστημα παιχνιδιών ισοδυναμεί με άδειασμα ραφιών. Θυμάμαι σαν όνειρο το δωμάτιο μιας φίλης μου που ήταν μοναχοπαίδι, ήταν το dream room μου: Παιχνίδια παντού, κούκλες, παζλ, όλα σε απίστευτη ποσότητα, να μην θέλεις να φύγεις από εκεί. Ίσως βέβαια αυτή η συσσώρευση υλικών αγαθών να αντικατόπτριζε και την ενοχή των γονιών, επειδή δεν κατάφεραν να της δώσουν έναν… συνέταιρο στο παιχνίδι. Γεγονός όμως παραμένει ότι όλα τα παιχνίδια ήταν εκεί για εκείνη, χωρίς να χρειάζεται να μαλλιοτραβηχτεί με το αδελφάκι της για να τα πάρει και είχαν συνθέσει ένα μοναδικό σκηνικό, σχεδόν βγαλμένο από παραμύθι.

Οι γονείς; Διαθέσιμοι να ικανοποιήσουν κάθε επιθυμία τους 24 ώρες το 24ωρο. “Μαμά, νερό!”, “έλα να παίξουμε!”, “μπαμπά, πάμε βόλτα!”. Εκείνοι λειτουργούν συνήθως ως “Yes man”, αλλά μερικές φορές αναθεματίζοντας την ώρα και τη στιγμή που δεν έκαναν άλλο ένα παιδί το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίβαρο και ως παρέα στο μοναχογιό ή τη μοναχοκόρη τους. Κι αν κάποιες φορές βρίσκονται στο μεταίχμιο να τα κακομάθουν, η πραγματικότητα τους προσγειώνει ανώμαλα: Το ένα δεν είναι ίσον κανένα. Είναι μια προσωπικότητα που εξαρτάται από τους γονείς, στο χέρι των οποίων είναι να τη διαμορφώσουν όσο καλύτερα μπορούν.

Στο σχολείο; Αφού οι δάσκαλοι ξεπεράσουν τον αρχικό τους δισταγμό για το πώς θα πρέπει να τους συμπεριφερθούν, τους αφοσιώνονται. Επιπλέον, στην αρχή του σχολικού του βίου ο “άρχοντας” του σπιτιού έχει πάνω του όλη την οικογένεια για να το καθοδηγήσει στα πρώτα του βήματα στη γνώση. Διπλοβάρδιες δουλεύουν η μαμά, ο μπαμπάς ακόμα και οι παππούδες για να του μάθουν τον σωστό τρόπο μελέτης. Ευτυχώς δηλαδή που τις περισσότερες φορές οι προσπάθειές τους αποδίδουν καρπούς. Τα μοναχοπαίδια γίνονται σχεδόν πάντα καλοί μαθητές, σαν να κάνουν σκοπό της ζωής τους – ελλείψει και κάποιου άλλου που μπορεί να το κάνει βεβαίως – να ικανοποιήσουν τους γονείς τους, ιδιαίτερα σε αυτόν τον τομέα.

Στη μόρφωση; Σχεδόν κάθε Κυριακή στο θέατρο, στο μουσείο, στην όποια δραστηριότητα. Τα μοναχοπαίδια είναι ευέλικτα, βλέπετε, και πηγαίνουν παντού χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία. Ρουφούν σαν σφουγγάρι όσα βλέπουν και στη συνέχεια εξαντλούν στις ερωτήσεις τους γονείς τους που είναι εκεί για να ικανοποιήσουν κάθε τους απορία. Γιατί αν δεν το κάνουν στο μοναχοπαίδι τους, τότε σε ποιον;

Οι φίλοι; Με έναν μαγικό τρόπο από τη στιγμή που τα μοναχοπαίδια αρχίζουν να δημιουργούν τις πρώτες τους φιλίες, οι φίλοι γίνονται κάτι σαν αδελφοί, αυτοί που δεν είχαν και θα έχουν ποτέ. Είναι εκεί για να μοιραστούν μαζί τους όλα τα μυστικά, όλες τις αγωνίες, τα κρυφά και φανερά τους όνειρα. Δεν ξέρω αν είναι τυχαίο, αλλά όλα τα μοναχοπαίδια που γνωρίζω έχουν γύρω τους πάντα πολύ κόσμο, πολλούς φίλους, σαν τις βασίλισσες μέλισσες που γύρω τους “ζουζουνίζουν” όλα τα άλλα μελισσάκια. Σαν να τους “χρωστά” κατά κάποιον τρόπο η ζωή και ό,τι δεν τους έδωσε μέσα στο σπίτι τους, τους το δίνει έξω από αυτό και μάλιστα σε πολλαπλάσιο βαθμό. Αυτοί, δε, οι φίλοι γίνονται συνήθως φίλοι από καρδιάς, αυτοί που θα είναι εκεί στα εύκολα και στα δύσκολα.

Είναι ιδιαίτερο να είσαι μοναχοπαίδι, δύσκολο αλλά και μαγικό να στηρίζεις τη ζωή σου αποκλειστικά στις δικές σου αναμνήσεις, να δημιουργείς από μικρός το δικό σου παραμύθι, στο οποίο η μαμά και ο μπαμπάς σε έχουν τον μοναδικό πρίγκιπα ή πριγκίπισσα.

Δύσκολο να κοιμάσαι μόνος σου τα βράδια, χωρίς να ξέρεις ότι στο διπλανό κρεβάτι βρίσκεται ακόμα ένα άτομο που θα μοιράζεται τον ίδιο φόβο για το σκοτάδι και θα γίνει ο απόλυτος σύμμαχος για να τον νικήσετε μαζί. ‘Όμως ξέρεις ότι στο διπλανό δωμάτιο βρίσκονται εκείνοι που θα σε βοηθήσουν να διώξεις τον φόβο μια για πάντα.

Γι’ αυτό σας λέω. Καθόλου τύψεις λοιπόν που η οικογένειά μου είναι τριμελής. Τα μοναχοπαίδια ξέρουν τελικά να το γλεντάνε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον, γιατί στο δικό τους κόσμο, που έχουν φτιάξει από μικρά, “άρχοντες” είναι μόνο αυτά. Κι αν καμιά φορά τους λείπει η παρέα, αν περάσει από το μυαλό τους πώς θα ήταν αν είχαν ακόμα κάποιον μαζί τους για να μοιραστούν την καθημερινότητά τους, είναι πάντα ανοικτή για αυτά η αγκαλιά του μπαμπά και της μαμάς, ολόκληρη και άδεια για να χωρέσει κάθε χαρά, αλλά και κάθε αγωνία.