Κακομαθημένο, ανασφαλές, παραχαϊδεμένο, αντικοινωνικό, ανταγωνιστικό, μοναχικό είναι μερικές από τις ετικέτες που συχνά κολλάμε σε ένα παιδί, μόνο και μόνο επειδή οι γονείς του δεν θέλησαν ή δεν μπόρεσαν να του χαρίσουν άλλο ένα αδελφάκι. Ξεχωρίστε την αλήθεια από την προκατάληψη γύρω από το μοναχοπαίδι και αφοσιωθείτε στο μεγάλωμά του χωρίς υπέρμετρες προσδοκίες αλλά και χωρίς ενοχές.

Πιο ευτυχισμένα τα μοναχοπαίδια;
Αυτό υποστηρίζει εκτεταμένη έρευνα επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Έσεξ, βασισμένη σε δείγμα 100.000 ανθρώπων σε 40.000 νοικοκυριά της Βρετανίας. Ο λόγος; Μικρότερος ανταγωνισμός για την προσοχή του μπαμπά και της μαμάς, αποκλειστικότητα σε χάδια και παιχνίδια και λιγότερο… ξύλο μέσα σε ένα παιδικό δωμάτιο-ρινγκ! Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, το «31% των παιδιών με αδέλφια παραδέχονται ότι έχουν πέσει θύμα εκφοβισμού (bullying) από τα αδέλφια τους, με βρισιές, κλοτσιές, συχνά ή πολύ συχνά».

Φανταστικός φίλος στη θέση ενός αληθινού αδελφού;
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του τμήματος παιδοψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Γέιλ, με επικεφαλής τον καθηγητή Ζερόμ Σίνγκερ, δεν υπάρχει καμία επιστημονική ένδειξη ότι η δημιουργία φανταστικών φίλων είναι αποκλειστικό προνόμιο των παιδιών που δεν έχουν αδέλφια: «Οποιοδήποτε παιδί, μοναχοπαίδι ή όχι, που αισθάνεται φοβισμένο, αδύναμο ή έχει ανάγκη από συντροφιά, μπορεί να πλάσει έναν φανταστικό φίλο».

Εσωστρεφής ή εξωστρεφής ο μοναχογιός ή η μοναχοκόρη σας;
«Υπάρχει η αντίληψη», λέει η Κλειώ Αποστολάκη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια (BSc., MSc.), «ότι τα μοναχοπαίδια αναπτύσσουν κάποιο από τα χαρακτηριστικά αυτά ως κυρίαρχο. Γίνονται εσωστρεφή γιατί μαθαίνουν να ζουν και να παίζουν μόνα τους, ή εξωστρεφή γιατί συνεχώς νιώθουν μοναξιά και αναζητούν παρέα». Όπως εξηγεί: «Συνήθως συμβαίνει τα μοναχοπαίδια να αναπτύσσουν την κοινωνικότητά τους πιο πολύ από ανάγκη παρά από επιλογή, προκειμένου να αποκτήσουν σχέσεις με παιδιά της ηλικίας τους. Από την άλλη πλευρά, λόγω της συχνότητας που μένουν μόνα τους, αναπτύσσουν και την εσωστρέφειά τους, που τους δίνει τη δυνατότητα να διασκεδάζουν με τον εαυτό τους. Μαθαίνουν να εξαρτώνται από τα ίδια και αποκτούν την αυτονομία τους ευκολότερα. Στην πραγματικότητα, σε μια ισορροπημένη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, αναπτύσσουν σε επαρκή βαθμό και τα δύο χαρακτηριστικά, όπως συμβαίνει και με τους περισσότερους ανθρώπους».

Ένα, αλλά γιατί;
Η κ. Αποστολάκη τονίζει πως αυτό το ερώτημα είναι κρίσιμο: «Εάν, για παράδειγμα, οι γονείς ύστερα από πολύ κόπο, ψυχικό και σωματικό, καταφέρουν να αποκτήσουν παιδί, τείνουν να είναι πιο προστατευτικοί και δοτικοί από εκείνους που αποφασίζουν να παραμείνουν στο ένα παιδί από επιλογή ή οικονομική δυσχέρεια. Επιπλέον, γονείς που έχουν βιώσει απώλεια προηγούμενων παιδιών, πριν, κατά ή μετά τη γέννα έχουν διαφορετική στάση απέναντι στο παιδί τους και άλλη ψυχολογία συγκριτικά με γονείς που δεν έχουν τέτοιου είδους βιώματα».

Εγωιστής έφηβος;
Κάθε παιδί έχει την τάση να πιστεύει ότι είναι το κέντρο του κόσμου, ανεξάρτητα με το αν υπάρχουν ή όχι άλλα αδελφάκια στο σπίτι, σύμφωνα με τον καθηγητή παιδιατρικής και ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής Ρόμπερτ Γουντ Τζόνσον του Νιου Τζέρσεϊ, δρα Μάικλ Λούις. «Ειδικά κατά την περίοδο της εφηβείας τόσο οι ορμονικές αλλαγές όσο και η ραγδαία σωματική ανάπτυξη απορροφούν την ενέργεια του παιδιού έτσι ώστε δεν ασχολείται με τον περίγυρό του και δίνει την εντύπωση του εγωκεντρικού ατόμου».

TIPS

• Να είστε προσεκτικοί ώστε να καλύπτετε τις πραγματικές ανάγκες του παιδιού σας, χρησιμοποιώντας το μέτρο και τα όρια
• Επιβραβεύστε το παιδί εκεί που πρέπει και ενθαρρύνετέ το στις προσπάθειές του.
• Γράψτε το στον παιδικό σταθμό/προνήπιο για να το βοηθήσετε στη συναναστροφή του με συνομήλικούς του και στην κοινωνικοποίησή του σχετικά νωρίς.
• Καλέστε άλλα παιδιά στο σπίτι ώστε να μην αναγκάζονται τα παιδιά να λειτουργούν συνέχεια με τους φίλους τους εκτός του χώρου τους.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να συμμετέχει σε ομαδικά αθλήματα.
• Βοηθήστε το ανακαλύπτοντας δραστηριότητες με τις οποίες θα μπορεί να απασχολείται μόνο του και να διασκεδάζει
• Μην είστε προσκολλημένοι στο παιδί. Κρατήστε τις ισορροπίες ώστε να μπορεί εκείνο να αναπτύξει πρωτοβουλίες.
• Επιλέγετε μέρη και παρέες με παιδιά για να πάτε διακοπές.
• Να είστε προσεκτικοί με τις προσδοκίες που έχετε από το παιδί σας, ώστε οι απαιτήσεις σας να είναι στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του και να ταιριάζουν στην προσωπικότητά του.

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΟΝΑΧΟΠΑΙΔΙΑ

Ανασφαλές και συναισθηματικά εύθραυστο
ΜΥΘΟΣ Τα μοναχοπαίδια αναπτύσσουν προνομιούχο σχέση με τους γονείς τους καθώς δεν υπάρχουν «έξωθεν» παρεμβολές από τα αδελφάκια τους. Απολαμβάνουν την αγάπη του μπαμπά και της μαμάς κατ’ αποκλειστικότητα, γεγονός που τους χαρίζει ένα ισχυρό αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς.

Είναι πιο αργό στη μάθηση
ΜΥΘΟΣ Στην πλειονότητά τους τα μοναχοπαίδια έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια λόγου σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Έχοντας για πρότυπο μόνο ενηλίκους μέσα στο σπίτι, παρακινούνται να βελτιώνονται συνεχώς. Δεν είναι τυχαίο ότι σημαντικές προσωπικότητες σε διάφορους τομείς, στα σπορ, στην πολιτική, στην οικονομία, υπήρξαν μοναχοπαίδια. Όμως, υπάρχει και η ανάποδη πλευρά του νομίσματος: κινδυνεύουν να αναπτύξουν τάσεις τελειομανίας.

Οι γονείς δεν αφήνουν συχνά το μοναχοπαίδι να αναπτύξει ελεύθερα την προσωπικότητά του
ΑΛΗΘΕΙΑ Το συνηθέστερο σφάλμα των γονιών είναι να αγχωθούν με το μοναχοπαίδι τους και να προβάλουν σε εκείνο τα (ανεκπλήρωτα) όνειρα, τις φιλοδοξίες και τα απωθημένα τους, σε σημείο που το παιδί θα έπρεπε να έχει το μυαλό του Αϊνστάιν για να ανταποκριθεί στις υπέρμετρες προσδοκίες του μπαμπά και της μαμάς. Οι γονείς δεν πρέπει να έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από το μοναχοπαίδι τους και, κυρίως, να μην το πνίγουν με τον υπερπροστατευτισμό τους. Να μην του στρώνουν το κόκκινο χαλί, αλλά να το αφήνουν να κάνει λάθη και να διδαχτεί μέσα από αυτά.

Νιώθει μοναξιά
ΜΥΘΟΣ Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται ότι το μοναχοπαίδι υποφέρει από μοναξιά επειδή δεν έχει άλλα παιδάκια για να παίξει μέσα στο σπίτι. Ορισμένα μοναχοπαίδια νιώθουν μοναξιά έτσι κι αλλιώς, λόγω ιδιοσυγκρασίας, ενώ άλλα απολαμβάνουν την παρέα των γονιών τους. Πολλά ζουν κοντά σε άλλα παιδιά, παίζουν μαζί τους στη γειτονιά και δεν προλαβαίνουν να νιώσουν μόνα.

Δεν μαθαίνει να μοιράζεται και κάνει πάντα το δικό του
ΜΥΘΟΣ Στις μέρες μας, μερικά παιδιά φαίνεται πως κάνουν πάντα το δικό τους είτε είναι μοναχοπαίδια είτε όχι. Πρόκειται για θέμα αγωγής και ανατροφής.

Ωριμάζει πιο γρήγορα
ΑΛΗΘΕΙΑΤα παιδιά με αδελφάκια μιλούν και κάνουν περισσότερη παρέα μεταξύ τους παρά με τους γονείς τους. Όμως, τα μοναχοπαίδια, έχοντας μόνο τους γονείς ως πρώτο και βασικό πρότυπο, αντιγράφουν την ενήλικη συμπεριφορά και αναπτύσσουν εγκαίρως περισσότερες ικανότητες ώστε να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τα σκαμπανεβάσματα της ζωής.