Στις μέρες μας, πολλές γυναίκες επιλέγουν να γεννήσουν με χρήση επισκληριδίου αναισθησίας. Πρόκειται για μια μέθοδο αναλγησίας που επιτρέπει στη γυναίκα να συμμετέχει εξολοκλήρου στη γέννηση του παιδιού της, χωρίς όμως να βιώνει έντονους πόνους τοκετού. Οι μέλλουσες μητέρες, λοιπόν, συχνά αναρωτιούνται αν πρέπει να κάνουν επισκληρίδιο ή αν πρέπει να γεννήσουν εντελώς φυσικά, αντέχοντας τους πόνους. Φυσικά, αυτό είναι ένα ερώτημα στο οποίο θα κληθούν να απαντήσουν οι ίδιες σε συνεργασία με το γιατρό τους. Ας εξετάσουμε, όμως, τι είναι η επισκληρίδιος αναισθησία, πότε και πώς γίνεται, εάν έχει επιπτώσεις, αλλά και πόσο αποτελεσματική και ασφαλής είναι.
Όπως όλες οι εγκυμοσύνες είναι διαφορετικές, έτσι και η κάθε γυναίκα βιώνει διαφορετικά τις ωδίνες. Κάποιες πονούν πολύ, κάποιες λιγότερο, κάποιες αρκούνται σε αναπνοές και στήριξη από τη μαία, το γιατρό και το σύντροφό τους, κάποιες δεν αντέχουν και ζητούν φαρμακευτική υποστήριξη. Η οσφυϊκή επισκληρίδιος αναισθησία (μέθοδος για εγχειρήσεις κοιλιάς και κάτω άκρων) μπορεί να εφαρμοστεί και στον τοκετό, είτε σε φυσιολογικό είτε σε καισαρική τομή χωρίς γενική αναισθησία (με χρήση πιο πυκνών διαλυμάτων). Δεν επηρεάζει το έμβρυο και έχει βοηθήσει τις γυναίκες να μη νιώθουν τόσο έντονους πόνους γέννας, να είναι λιγότερο φοβισμένες, να έχουν την ευκαιρία να συνεργαστούν καλύτερα στις εξωθήσεις και να απολαύσουν την όμορφη στιγμή της γέννησης του παιδιού τους, χωρίς στρες και μεγάλη κόπωση.
Για την ιστορία, η επισκληρίδιος αναισθησία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε τοκετό το 1942, ενώ στη χώρα μας χρησιμοποιείται εδώ και περίπου 20 έτη. Πλέον, θεωρείται τεχνική ρουτίνας, που πραγματοποιείται από έμπειρο αναισθησιολόγο συνήθως στην ενεργό φάση του πρώτου σταδίου, όταν εγκαθίστανται οι επώδυνες συσπάσεις της μήτρας, απλά και ανώδυνα, μέσα σε 20 περίπου λεπτά. Μετά από τοπική αναισθησία και άριστη αντισηψία στην περιοχή της σπονδυλικής στήλης που ονομάζεται επισκληρίδιος χώρος, δηλαδή σε ένα κενό χώρο μεταξύ του οστού και της σκληρής μεμβράνης που περιβάλλει και προστατεύει τον μυελό των οστών, ο γιατρός τοποθετεί με τη βοήθεια ειδικής βελόνας ένα λεπτό καθετήρα, απ’όπου και στη συνέχεια χορηγούνται αναλγητικά φάρμακα που παρεμποδίζουν τα νευρικά ερεθίσματα προς τον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα η γυναίκα που γεννάει να μην αισθάνεται πόνο. Σημειώνεται ότι η επισκληρίδιος αναισθησία δεν επηρεάζει την εξέλιξη και τη διάρκεια της ενεργής φάσης του πρώτου σταδίου του τοκετού, αντίθετα μάλιστα θεωρείται ότι βελτιώνει τις άρρυθμες συσπάσεις της μήτρας της πρωτότοκου.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται δεν προκαλούν αλλεργίες και ο τρόπος που γίνεται πλέον η επισκληρίδιος παρέχει τη βεβαιότητα ότι δεν θα υπάρξουν περιπτώσεις παράλυσης από τη χρήση της. Πιθανές παρενέργειες είναι η υπόταση (που αντιμετωπίζεται με χορήγηση υγρών), η κεφαλαλγία για μερικές ημέρες, η μόλυνση (όπως σε κάθε παρεμβατική επέμβαση) και η ολιγόλεπτη εμφάνιση ρίγους, καθώς περνάει η επήρειά της. Σημειώνουμε δε ότι τα κινητικά νεύρα δεν σταματούν τη λειτουργία τους και η γυναίκα απλώς μουδιάζει. Το σφίξιμο το αισθάνεται, όπως και την αφή. Αυτό που δεν αισθάνεται είναι ο (έντονος) πόνος. Φυσικά, μπορεί και συμμετέχει κανονικά στις εξωθήσεις στο φυσιολογικό τοκετό, ενώ είναι ξύπνια, παρακολουθεί και έρχεται αμέσως σε επαφή με το μωρό της στην καισαρική τομή.
Επισκληρίδιος δεν μπορεί να γίνει όταν διαπιστωθεί ότι η γυναίκα αντιμετωπίζει διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος ή όταν υπάρχει κάποια τοπική λοίμωξη. Υπάρχουν ακόμα μερικές περιπτώσεις όπου καλό είναι η μέθοδος να αποφεύγεται ή να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή, όπως χρόνιες παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, για παράδειγμα να πάσχει η επίτοκος από σκλήρυνση κατά πλάκας, παθήσεις ήπατος ή νεφρών, δυσμορφίες της σπονδυλικής στήλης, όπως η σκολίωση, όταν υπάρχει αιμορραγία, χαμηλός αιματοκρίτης και κίνδυνος αφυδάτωσης, όταν η διασωλήνωση αποδεικνύεται δύσκολη, αλλά και όταν παρατηρείται δυσφορία, είτε της μητέρας είτε του μωρού, λόγω κακής οξυγόνωσης. Σε κάθε περίπτωση, πριν από την εφαρμογή της, γίνονται αιματολογικές εξετάσεις και ο γιατρός παίρνει ιστορικό της επιτόκου.
Φυσικά, βασική αντένδειξη για επισκληρίδιο αναισθησία είναι η άρνηση της ίδιας της επιτόκου. Στην ίδια εναπόκειται η απόφαση, αν δεν συντρέχουν φυσικά ιατρικοί λόγοι, για τον τρόπο με τον οποίο θα γεννήσει. Άλλωστε, υπάρχουν και άλλες, εναλλακτικές μέθοδοι, όπως η γέννα σε νερό, ο βελονισμός, αλλά και διάφορες τεχνικές χαλάρωσης, που είναι πιθανόν να προσφέρουν κάποια ανακούφιση από τους πόνους.
